Podstawa prawna

1. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
2. Akt konstytucyjny UNESCO (Dz. U. z 1958 roku Nr 63, poz. 311)
3. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku, Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U.  z 2017 roku, poz. 687)
4. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku, Kodeks Karny (Dz. U. z 2016  roku, Nr 88 poz. 1137, 2138, z 2017 roku poz. 244)
5. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2015 roku poz. 1390)
6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. z 2011 roku Nr 209 poz. 1245)
7. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013 roku, w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013 roku, poz. 537)
8. Rozporządzenie MEN z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie organizowania kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2015 roku, poz. 1113) 

Cele procedury

1. Poniższe przepisy służą zagwarantowaniu wymagań opisanych przepisami prawa, w sytuacji stwierdzenia zagrożenia życia małoletniego, wobec którego jest stosowana przemoc w rodzinie lub poza nią, a także wobec małoletniego, który ma kontakt z zachowaniami agresywnymi, niezależnie od źródła pochodzenia takich zachowań.
2. Procedura określa zakres odpowiedzialności placówki Zgromadzenia jako instytucji oraz sposoby reagowania i rodzaj podejmowanych działań w ramach przepisów Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”.

Uczestnicy postępowania

1. Rodzice/opiekunowie prawni/opiekunowie faktyczni: w przypadku podejrzenia stosowania w rodzinie lub po za nią przemocy wobec małoletniego, czynności podejmowane i realizowane w ramach procedury, zwane dalej działaniami, przeprowadza się w obecności rodziców/opiekunów prawnych/opiekunów faktycznych, o ile nie sprzeciwia się temu dobro małoletniego.
2. Nauczyciele, wychowawcy, wolontariusze, stażyści oraz wszystkie osoby związane z placówkami Zgromadzenia na podstawie różnorodnych podstaw prawnych i faktycznych: na wszystkich wymienionych powyżej osobach spoczywa szczególny obowiązek reagowania na wszelkie przypadki podejrzenia o fakcie krzywdzenia małoletniego, niezależnie od tego kto jest źródłem takiej krzywdy.
3. Dyrektor placówki i przełożona Zgromadzenia: są zobowiązani do udzielenia osobie skrzywdzonej pomocy psychologicznej, prawnej i duszpasterskiej, która ma służyć poprawie sytuacji osoby krzywdzonej i jej najbliższych. Jednocześnie należy zapewnić innym wychowankom i pracownikom oraz osobom wymienionym w punkcie poprzedzającym poczucie bezpieczeństwa, zarówno pod względem fizycznym jak i psychicznym.

Zadania i rola placówek oświatowych w świetle obowiązujących przepisów

1. Każdy, kto dowie się możliwości popełnienia przestępstwa wobec osoby, która nie ukończyła 18 roku życia albo o jakichkolwiek naruszeniach jego dobra, jest zobowiązany powiadomić o tym organ powołany do ścigania przestępstw oraz przełożonych/dyrektora placówki Zgromadzenia i odpowiednich przełożonych kościelnych. W każdym takim przypadku konieczna jest właściwa reakcja, zgodna z wymogami niniejszej procedury, a nikomu wbrew ustanowionym normom nie można prowadzić jakiejkolwiek formy dochodzenia prawdy i ustalania winnych.
2. Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta A” w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia o stosowaniu przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie. Formularz wypełnia przedstawiciel jednego z podmiotów wymienionych w art. 9d ust. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie.
3. Wzór formularza „Niebieska Karta – A” stanowi załącznik nr 1 do Rozporządzenia.
4. W przypadku braku możliwości wypełnienia formularza „Niebieska Karta – A” z uwagi na nieobecność osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, ze względu na stan jej zdrowia lub zagrożenie jej życia lub zdrowia, wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” następuje niezwłocznie po nawiązaniu bezpośredniego kontaktu z tą osobą lub po ustaniu przyczyny uniemożliwiającej jego wypełnienie. W przypadku gdy nawiązanie bezpośredniego kontaktu z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, jest niemożliwe, wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” następuje bez udziału tej osoby.
5. Wszczynając procedurę podejmuje się działania interwencyjne mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie.
6. Rozmowę z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, przeprowadza się w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi i poszanowanie godności tej osoby oraz zapewniających jej bezpieczeństwo.
7. W przypadku podejrzenia stosowania przemocy w rodzinie wobec małoletniego, czynności podejmowane i realizowane w ramach procedury przeprowadza się w obecności rodzica/opiekuna prawnego/opiekuna faktycznego chyba, że sprzeciwia się temu dobro dziecka.
8. Działania z udziałem małoletniego, co do którego istnieje podejrzenie, że jest dotknięte przemocą w rodzinie, powinny być prowadzone w obecności psychologa.
9. Po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta – A” osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, przekazuje się formularz „Niebieska Karta – B”.
10. Wzór formularza „Niebieska Karta – B” stanowi załącznik nr 2 do Rozporządzenia.
11. Jeżeli osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, jest małoletni, formularz „Niebieska Karta – B” przekazuje się rodzicowi/opiekunowi prawnemu/opiekunowi faktycznemu albo osobie, która zgłosiła podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie.
12. Formularza „Niebieska Karta – B” nie przekazuje się osobie, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie.
13. Przekazanie oryginału wypełnionego formularza „Niebieska Karta – A” do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego następuje niezwłocznie, nie później niż w ciągu siedmiu dni od dnia wszczęcia procedury. Jeśli formularz ma zostać przekazany na określony adres pocztą, niezbędne jest nadanie go listem poleconym wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Zastosowanie niniejszej procedury nie zwalnia z obowiązku zawiadomienia organu powołanego do ściągania przestępstw albo powiadomienia o dokonanych ustaleniach faktycznych, wydziału rodzinnego i opiekuńczego sądu rejonowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby krzywdzonej.
14. Kopię wypełnionego formularza „Niebieska Karta – A” pozostawia się u wszczynającego procedurę.
15. W przypadkach, gdy prowadzona procedura „Niebieskiej Karty” nie przynosi oczekiwanych rezultatów lub dochodzi do kolejnych aktów krzywdzenia małoletniego, należy zawiadomić organ do ścigania przestępstw albo wydział rodzinny i opiekuńczy właściwego miejscowo sądu rejonowego.
16. W ramach procedury upoważniony przedstawiciel placówki Zgromadzenia:
    1. udziela kompleksowych informacji o możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie, możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
    2. organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, 
    3. może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje je o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i wzięcia udziału w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie,
    4. diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w tym w szczególności wobec małoletnich,
    5. udziela kompleksowych informacji rodzicowi/opiekunowi prawnemu/ opiekunowi faktycznemu o możliwościach uzyskania pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej oraz wsparcia rodziny, w tym o formach pomocy małoletnim świadczonych przez instytucje i podmioty w zakresie specjalistycznej pomocy na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie.

Podstawowe informacje dla nauczyciela, wychowawcy oraz innych osób, które współpracują z placówkami Zgromadzenia: jak rozpoznać czy małoletni jest krzywdzony

1. Krzywdzenie psychiczne: upokarzanie, odrzucanie, izolowanie, ignorowanie, wyszydzanie, krytykowanie, terroryzowanie, zmuszanie do wysiłku przekraczającego jego możliwości, zastraszanie, grożenie małoletniemu. Małoletni doznający takiej przemocy zachowuje się nieadekwatnie do wieku, wykazuje zaburzenia jedzenia (niedojadanie, nadmierne objadanie się, wymioty), okalecza się, ma problemy ze snem i koszmary, odczuwa strach przed zaśnięciem.
2. Wykorzystywanie seksualne: małoletni wykorzystywany seksualnie jest nadmiernie rozbudzony, dużo mówi o seksie, unika kontaktu z dorosłymi, opisuje zachowanie osoby dorosłej wskazujące na to, że ta próbowała go uwieść. Małoletni jest przygnębiony, wycofany, ma problemy z koncentracją uwagi, zaczyna zachowywać się agresywnie, ma trudności w relacjach z rówieśnikami, odmawia przebierania się w towarzystwie innych. Ma także problemy ze snem, przejawia dolegliwości bólowe intymnych części ciała, a także głowy i brzucha. Zdradza trudności np. z siedzeniem, chodzeniem, oddawaniem moczu, kału, ma częste infekcje dróg moczowo-płciowych, widoczne siniaki na klatce piersiowej, pośladkach, podbrzuszu, udach oraz otarcia, zaczerwienienia, stany zapalne skóry, a także krwawienia. Sygnałem ostrzegawczym jest również zbytnia erotyzacja małoletniego oraz odgrywana przemoc seksualna, np. na lalkach, zabawkach.